Pintorea. Guadalajaran 1883an jaioa, Buenos Airesen hil zen 1942an.
Donostian biziko zen Arabako familia baten baitan jaioa, XX. mendearen hasieran Euskal Herrian sortu zen margolari kostunbristen belaunaldi bikainaren parte da, besteak beste, Zuloaga, Zubiaurre anaiak edo Elias Salaberria. Hala ere, Ortiz Echagüe bere garaikideengandik bere izaera kosmopolitagatik eta ibiltarien izpirituagatik nabarmendu zen, atsedenik gabe bidaiatzera eta hainbat herrialdetan zehar ibiltzera eraman baitzuten, non bere pintzel distiratsu, seguru eta mamitsuak tokiko izaera nabarmena zuten mota, jantzi eta gaiak erreproduzitu zitzakeen.
Bere jarduera-eremua inoiz mugatu gabe, Italian, Frantzian, Holandan, Marokon, Estatu Batuetan, Argentinan... bizi izan zen, beti ere bere idiosinkrasia edo kokapen geografikoagatik ezaugarri tipikoak edo berezko ohiturak purutasun handiagoz gordetzen zituzten lekuen bila. Bere margolanak marrazki bikainean eta inpresionismo osteko zertzeladan oinarrituak izan ziren, eta nazio eta nazioarteko sari gutiziatuenak eman zizkioten. Aldi berean, erretratuen naturaltasun dotoreak modan jarri zuen garaiko goi-mailako gizartean.
Ignacio Diaz Olano arabar margolari handiaren ikaslea da, eta artearekiko duen zaletasun goiztiarrak 14 urte bete berri dituela Parisera eramango du. Han, Arte Ederren Akademian sartu zen, eta, Leon Bonnaten zuzendaritzapean, beti bereizgarri izango zuen lanbidearen domeinu sendoa eskuratu zuen. Haren lehen koadroak, La misa de Narvaja, 16 urte zituela margotu zuten Arabako herrixka horretan, eta argi erakusten du naturarekiko leialtasuna, eta giza irudiaren aldeko joera hori, haren etorkizuneko estiloa definituko duena. 1904an, Arte Ederren Erakusketa Nazionaleko 3. domina lortu zuen Las planchadoras margolanarekin. Argi artifizialez argiztatutako barne-eszena bat da, eta kolorearen erabileran duen birtuosismoa erakusten du. Era berean, Erromako Saria ere irabazi zuen, Italiako hiriburuko Akademia Espainiarrean bekadun gisa 4 urtez ikasteko aukera emango ziona. Han, bere pinturaren funtsezko balioak (pintzelkada zabal eta kementsua, Manet eta Sorollaren estiloko kolore-zaharberritzailea, marrazki bizia eta herri-tipoen ikonografia, Zuloagaren obrarekin bat etorriz) heldu eta aberastu egin ziren, aparteko bikaintasuneko lengoaia pertsonal batean mamitu arte. Atzara kofradiaren jaia.
Holandako bankari-familia batek babestuta, zeinen alabarekin Elisabeth Smidt urte batzuk geroago ezkonduko baitzen, Holandara joan zen erretratuak egitera eta itsasertzeko herri pintoreskoetan zehar ibiltzera, non itsasoko otso zaharrak eta oraindik bere jantzi eta kofia zuri tradizionalak janzten zituzten emakumeak bere modelo kuttun bihurtu ziren. Koadro horietako bat, La Sra. Jansen eta bere lagunak, 1910eko Arte Ederren Erakusketa Nazionalean zilarrezko domina lortu zuen.
1913an, Donostiako harresien eraispenaren berrogeita hamargarren urteurreneko erakusketan parte hartu zuen, eta Estatu Batuetara eta Argentinara bidaiatu zuen. Han, bere erretratu eta erakusketen arrakastak etorkizunean maiz itzultzera behartuko du. 1915ean, Bilboko Arte Ederren Zirkuluak antolatutako Euskal Artisten Lehen Erakusketan parte hartu zuen, eta, 1. mundu gerra amaitu zenean, ezkondu eta Andaluziara joan zen bizitzera. Urtebete eman zuen Granadan Andaluziako tipoak eta Alhambrako patio eta lorategien bistak margotzen, apunte baten soltura eta inpresionismoaren argi-bibrazio kromatikoa dutenak.
1920 eta 1925 artean, Holandan eta Parisen bizi izan zen, txandaka, eta jarduera handiko etapa egin zuen. Orain, bere pinturan beste biraketa bat nabari da, kolore biziak ausardiaz konbinatzen hasi da: berde esmeralda, itsasoz haraindiko urdina, hori kromoa..., erakargarritasun handiko lanak lortuz, non, hala eta guztiz ere, aurpegien bizitasuna gailentzen den bere paletaren kromatismo harrigarriaren gainetik. Atzarako Kofradiaren jaiak, tamaina naturaleko 26 irudik osatutako konposizio bikainak, zilarrezko domina lortu zuen 1921eko Frantziako Artisten Aretotik, eta urte horretan bertan Parisko Georges Petit galeria ospetsuak bere lanen banakako erakusketa antolatu zuen. Handik gutxira, Amsterdamgo Stedelijk Museoak Ortiz de Echagüeren erakusketa antologikoa jarri zuen ikusgai. Herbehereetako paisaiek eta barnealdeek zirrara eragiten zuten. Horietako batek, Jacobo Van Amstelek nire etxean, 1923ko Frantziako Artisten Aretotik urrezko domina jasotzen zuen, eta hurrengo urtean Madrilgo Arte Ederren Erakusketa Nazionaleko Lehen Domina.
Estatu Batuetan, Pittsburgeko "Carnegie Internationals" delakoetan, Europako artista garrantzitsuenen lanak erakusten ziren, Ortiz Echagüeren koadroak zeuden, Sorolla, Vázquez Díaz, Gutiérrez Solana edo Zuloagarenekin batera. Buenos Airesen, galeria ospetsuenetan egiten ziren mihiseak. 1926tik 30era, margolaria eta haren familia Madrilen kokatu ziren. Aristokrazia guztia eta monarka bera La Quinta del Berroko estudiotik pasatu ziren. Modeloen izaeraren arabera, haien erretratuek ñabardura aulikoagoa eta gortesauagoa hartzen dute, atzealdeko fantasiaren aldean.
Artista Madrilgo Margolari eta Eskultoreen Elkarteko Lehendakari izendatzen dute, Alfonso XII.aren ordenako zaldun, Pintura, Eskultura eta Grabatuaren Eskola Bereziko irakasle, eta Amsterdam eta Hagako Goyaren Mendeurreneko Erakusketan gobernuaren ordezkari. Veneziako Nazioarteko XVI. Erakustaldiko Espainiako Pabiloiak areto oso bat eskaintzen dio bere obrari, eta Frantziako Gobernuak Ohorezko Legioa ematen dio.
1930ean kolorearekiko eta gai exotikoekiko zuen interesak Marokora eraman zuen. Arabiar munduak berarengan izan zuen eragina hain handia izan zen, non Fez hirian geratu baitzen, bi urtez margotuz erdi iradokitzaile hark eskaintzen zizkion eredu bitxiak: jeke arabiar harroak, zokoko saltzaileak, Atlaseko emakume urdinak, exotiko senegaldarrak... Mihise hauek, bere karrera bikainaren gailurtzat hartuak, arraza moten galeria bat osatzen dute, eta haien egiazkotasuna nahasgarria da. Rabaten erakutsi ondoren, non Marokoko Gobernuak "Alauita" domina eman zion margolariari, margolan hauek arrakasta handiz erakutsi ziren Madrilen eta Parisen.
Artista nekaezina Ameriketara joan da berriro, eta han konpromiso ugari eskatu dizkiote. Baina Espainiako gerra zibilaren eztandak Argentinan geldiarazi du, han egonaldi bat baitzuen. Han, Panpan, bere estudioa muntatzen du eta pintzelak nekazaritza eta abeltzaintzako negozioekin txandakatzen ditu. Banakako erakusketek aurrera jarraitzen dute, horien artean Buenos Aireseko Artearen Lagunen Aretokoa, 1937an, eta Pittsburgeko Carnegie Institutukoa, 1940an. Azken hau izango da artistaren bizitzan egingo dena, izan ere, bat-batean, 58 urte zituela, Buenos Airesen hil zen, pneumonia batek jota. Hil ondoren, familiak mihise bilduma garrantzitsu bat eman zion Donostiako San Telmo Museoari. A obrak dituzten beste museo batzuk. Hona hemen Ortiz de Echagüe: Madrilgo Arte Garaikidearen Museoa; Sevillako Arte Ederren Museoa; Jaengo Arte Ederren Museoa; Parisko Orsay Museoa; Triesteko Museoa (Italia), Indianapoliseko Arte Museoa (AEB), Buenos Aireseko Arte Ederren Museo Nazionala (Argentina), Buenos Argentinako Larreta Museo Probintziala.